مد‌های عکاسی در دوربین دیجیتال

در اکثر دوربین‌های DSLR، گزینه‌های تنظیم مد به سه گروه اصلی تقسیم بندی می‌شود: مد‌های عکاسی صحنه (Scene modes) برای عکاسی سریع در شرایط خاص؛ مد عکاسی کاملا اتوماتیک (AE) و مد پروگرام (Program)؛ و مد‌های اولویت دیافراگم، اولویت شاتر و مد دستی که هر کدام میزان کنترل شما بر نوردهی را تغییر می‌دهد. ما در مقاله مدهای عکاسی در دوربین دیجیتال توضیح می‌دهیم که مد‌های مختلف دوربین شما چطور کار می‌کنند و بهترین زمان برای استفاده از آن‌ها چه زمانی است.

مد نوردهی پروگرام (Program exposure) 

آیا شما ترجیح می‌دهید که دوربین‌تان مقادیر نوردهی را به صورت اتوماتیک پیدا کند یا دوست دارید که خودتان کنترل دیافراگم لنز و سرعت شاتر را به دست بگیرید؟ در این شرایط مد‌های عکاسی در دوربین دیجیتال به کمک شما می‌آید.

حالت اتوماتیک (که با رنگ سبز مشخص می‌شود)، حالت نوردهی پروگرام (P) و مدهای عکاسی صحنه همگی دیافراگم و سرعت شاتر را به طور خودکار تنظیم می‌کنند. اگر فرصت تغییر تنظیمات را ندارید، این گزینه‌ها بهترین گزینه ممکن محسوب می‌شوند.

ما در بخش‌های بعدی به مد‌های اولویت دیافراگم (A)، اولویت شاتر (S) و مد دستی (M) می‌پردازیم. اما حالا نگاهی دقیق‌تر به حالت‌های اتوماتیک عکاسی و تفاوت‌های بین‌شان می‌اندازیم و به شما نشان می‌دهیم که در چه شرایطی، باید از این مدهای مختلف استفاده کنید.

بیشتر بدانید:            [irp posts=”1513″ name=”نقاط فوکوس در سیستم اتوفوکوس دوربین”]

مدهای صحنه در دوربین دیجیتال

در اکثر دوربین‌های DSLR، علاوه بر مدهای نوردهی اتوماتیک، پروگرام و دستی، گزینه‌های دیگری نیز وجود دارند که به نام مد‌های صحنه (Scene modes) شناخته می‌شوند. این مد‌ها از تنظیمات ساده نوردهی فراتر رفته‌اند و برای وضعیت‌های خاص طراحی شده‌اند که عبارتند از مد پرتره، مد منظره، مد بدون فلاش، مد ورزشی (اسپرت) و مد پرتره در شب.

هرچند عکاسان حرفه‌ای به‌ ندرت از این مدها استفاده می‌کنند. اما برای عکاسان تازه‌کار، استفاده از مدهای صحنه می‌تواند کار راه‌انداز باشد. در ادامه سعی می‌کنیم تا این مدها را به‌صورت اجمالی برای شما توضیح دهیم.

انواع مدهای صحنه

۱- مد پرتره:

این حالت دیافراگم را از حالت معمول باز‌تر می‌کند تا پس زمینه‌ تار شود و تنظیمات پردازش تصویر را برای ایجاد تصویری لطیف‌تر و زیباتر تغییر می‌دهد.

۲- مد منظره:

استفاده کردن از این مد باعث تقویت رنگ‌ها، کنتراست و حاشیه‌های تصویر می‌شود.

۳- مد بدون فلاش:

این گزینه فلاش را غیرفعال می‌کند تا حتی در نور کم هم دوربین فلاش نزند. به این ترتیب می‌توانید از پرت کردن حواس دیگران در موزه‌ها یا سینما جلوگیری کنید.

۴- مد ورزشی:

سرعت شاتر بالای این مد، حرکت را منجمد می‌کند. فوکوس هم معمولا، در صورت امکان، به حالت‌های فوکوس پیوسته تغییر داده می‌شود.

۵- مد کلوزآپ:

تنظیمات این مد به نوع دوربین شما بستگی دارد، برخی از دوربین‌ها فوکوس را به نوع فوکوس نقطه مرکزی (Centre-spot) تغییر می‌دهند.

۶- مد پرتره در شب:

این حالت با استفاده از نور فلاش، سوژه شما را روشن می‌کند اما به طوری که با نور پس زمینه هماهنگ باشد تا نتیجه طبیعی‌تری به دست آید.

مد‌های صحنه (Scenes Modes) در واقع تنظیمات فوکوس و پردازش تصویر دوربین را تغییر می‌دهند، همچنین بر دیافراگم لنز و سرعت شاتر هم اثر می‌گذارند. با این حال تفاوت‌های بین‌شان معمولا نامحسوس است، و بسیاری از عکاسان ترجیح می‌دهند که این تنظیمات را به صورت دستی انجام دهند.

[irp posts=”388″ name=”۱۰ نکته برتر عکاسی دیجیتال”]

تفاوت مد پروگرام و اتوماتیک 

یکی از محبوب ترین مد‌های عکاسی در دوربین دیجیتال در میان عکاسان تازه کار، مد اتوماتیک است که با رنگ سبز مشخص می‌شود. این مد عکاسی به معنای واقعی اتوماتیک است. این مد در نور کم حساسیت یا ایزو را هم افزایش می‌دهد تا مانع تار شدن عکس در اثر لرزش دوربین شود. حتی در شرایط خیلی کم نور که افزایش ایزو هم مشکل را حل نکند، این مد، فلاش را هم فعال می‌کند.

مد پروگرام می‌تواند دیافراگم دوربین و سرعت شاتر را تنظیم کند ولی نمی‌تواند به طور خودکار ایزو را تغییر دهد یا فلاش بزند -این موارد به صورت دستی توسط شما کنترل می‌شود.

تفاوت مهم دیگری هم بین مد پروگرام و اتو وجود دارد: در حالت پروگرام، با تغییر هر یک از گزینه‌های سرعت شاتر و دیافراگم، دوربین به صورت خودکار برای حفظ نوردهی صحیح، گزینه دیگر را تغییر می‌دهد. بنابراین می‌توانید بدون عوض کردن مد دوربین، سرعت شاتر بالا‌تر یا دیافراگم بسته‌تری را انتخاب کنید. معمولا به این فرایند، پروگرام شیفت (Program Shift) گفته می‌شود.

مد اولویت دیافراگم (Av) 

مد اولویت دیافراگم از جمله آن مد‌های عکاسی در دوربین دیجیتال است که شاید چندان به چشم ما نخورد. اما مد اولویت دیافراگم به شما این امکان را می‌دهد که دیافراگم لنز را انتخاب کنید و سپس دوربین به‌صورت اتوماتیک سرعت شاتر را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که نوردهی صحیح ایجاد شود.

این مد برای وقتی مناسب است که بخواهید بر روی عمق میدان کنترل دقیقی داشته باشید. عمق میدان کم به این معنا است که فقط سوژه‌های نزدیک به لنز واضح ثبت خواهند شد، در حالی که اشیا دور‌تر خارج از محدوده فوکوس قرار می‌گیرند. اما عمق میدان بالا باعث می‌شود همه چیز از اجسام نزدیک گرفته تا پس زمینه‌های دور، همگی واضح به نظر برسند.

عوامل موثر بر عمق میدان عبارتند از دیافراگم لنز، فاصله کانونی لنز  و فاصله نقطه فوکوس تا دوربین.

پس در فاصله کانونی بلند‌تر (لنز تله)، دیافراگم‌های باز‌تر و فوکوس بر روی سوژه‌های نزدیک‌تر، عمق میدان کاهش پیدا می‌کند. اما در فاصله کانونی کوتاه (لنز واید)، دیافراگم‌های بسته‌تر و هنگام فوکوس بر روس سوژه‌های دور‌تر، عمق میدان بیشتر خواهد بود.

کاربردهای عمق میدان

عمق میدان کم با محو و تار کردن پس‌زمینه عکس، باعث تفکیک و جدا شدن سوژه‌ از پس زمینه می‌شود، در حالی که عمق میدان بالا برای عکس‌های کلوزآپ و عکاسی از منظره، وقتی که می‌خواهید همه چیز واضح باشد، مناسب است.

انتخاب دیافراگم باز (عدد f کوچک‌تر)، باعث کاهش عمق میدان ولی افزایش سرعت شاتر می‌شود چرا که دیافراگ‌های باز، حجم نور بیشتری را به سنسور می‌رسانند.

اما اگر از یک دیافراگم بسته استفاده کنید، عمق میدان بیشتر ولی سرعت شاتر کندتر خواهد شد (چون حالا نور کمتری به سنسور می‌رسد و دوربین باید از طریق طولانی تر کردن سرعت شاتر، این افت نوری را جبران کند).

اگر که برای داشتن عمق میدان بیش‌تر دیافراگم بسته‌تری انتخاب کردید، باید حواس‌تان به سرعت شاتر باشد تا آن قدر کند نشود که عکس در معرض خطر تار شدن در نتیجه لرزش دوربین قرار گیرید.

به همین دلیل عکاسان حرفه‌ای منظره از سه پایه استفاده می‌کنند -چون با استفاده از دیافراگم بسته سعی می‌کنند تا عمق میدان حداکثری داشته باشند به‌طوری که از نزدیک‌ترین موضوعات تا دورترین موضاعات در افق تصویر واضح به نظر برسند.

دیافراگم و مساله وضوح عکس

این را در نظر داشته باشید که لنز‌ها نه در دیافراگم‌های خلی باز و نه در دیافراگم‌های خیلی بسته، تصاویر چندانی واضحی به‌دست نمی‌دهند. عکسی که با یک دیافراگم خیلی باز مثلا f 2 گرفته شده باشد، نسبت به عکسی که با یک دیافراگم بسته‌تر مانند ۵.۶/f یا ۸/f گرفته شده باشد، وضوح کمتری دارد. به طور مشابه، در دیافراگم ۱۶/f -و قطعا در ۲۲/f – نیز وضوح تصویر افت می‌کند.

معمولا اگر عمق میدان اهمیتی نداشته باشد، بازه ۵.۶/f تا ۱۱/f بهترین مقدار برای دیافراگم است. اما بهتر است گزینه‌ای را انتخاب کنید که در شرایط شما بیش‌ترین وضوح را ارائه می‌دهد.

[irp posts=”2463″ name=”تنظیمات مهم در دوربین عکاسی”]

بازترین دیافراگم لنز و فاصله کانونی 

شما می‌توانید با چرخاندن کلید تنظیم مد عکاسی دوربین به Av، حالت دوربین را به صورت اولویت دیافراگم تنظیم کنید.

دکمه شاتر را تا نیمه فشار دهید تا سیستم نورسنجی را فعال کنید و بعد کلید دستور دوربین را بچرخانید. این کار عدد f را در صفحه نشانگر وضعیت یا صفحه نمایش دستگاه تغییر می‌دهد. بیش‌ترین دیافراگم با کم‌ترین عدد f همراه است و به لنز و تنظیمات زوم آن بستگی دارد.

بیش‌تر لنز‌های مبتدی DSLR در وایدترین فاصله کانونی‌شان، بازترین دیافراگم‌شان ۳.۵/f و در تله‌ترین فاصله‌ کانونی‌شان، بازترین دیافراگم‌شان ۵.۶/f است. در این عکس، لنز را ابتدا بر روی فاصله کانونی ۲۸mm قرار دادیم که بازترین دیافراگم لنز در این حالت، (۳.۵/f) بود. ولی وقتی لنز را تا ۵۰mm زوم کردیم، بازترین دیافراگم به f/4 تغییر کرد. دوربین باقی تنظیمات را به صورت اتوماتیک انجام داده بود.

مد اولویت شاتر (Tv)

یکی دیگر از مد‌های عکاسی در دوربین دیجیتال، مد اولویت شاتر است. وقتی که از حالت اولویت شاتر (S یا Tv) استفاه می‌کنید، شما سرعت شاتر را انتخاب می‌کنید و دوربین به طور خودکار دیافراگم را که نوردهی مناسب ایجاد می‌کند، تعیین خواهد کرد.

حالت اولویت شاتر مخصوصا وقتی که می‌خواهید مقدار تاری ناشی از حرکت را در عکس کنترل کنید به کار می‌آید. برای مثال اگر بخواهید در عکاسی ورزشی، حرکات سریع را منجمد کنید باید از سرعت شاتر سریع استفاده کنید.

اگر از حالت اولویت شاتر استفاده می‌کنید، این احتمال وجود دارد که سهوا از دامنه دیافراگم‌های موجود خارج شوید. وقتی که این اتفاق بیافتد، دوربین احتمالا به شما هشداری نشان می‌دهد، اما هنوز هم عکس را می‌گیرد (که به نظر کم نور خواهد رسید). برای جلوگیری از این اتفاق بعضی از دوربین‌ها یک گزینه امنیتی هم دارند که مقدار سرعت شاتر را در شرایط مختلف محدود می‌کند.

به طور مشابه، اگر یک سرعت شاتر خیلی سریع استفاده کنید که حتی بازترین دیافراگم لنز هم نتواند این افت نوری را  جبران کند، یا عکس بیش از اندازه روشن خواهد شد و یا دوربین مقادیر سرعت شاتر در دسترس شما را محدود می‌کند.

به طرز متناقضی، اگر بخواهید در شرایطی با بیش‌ترین سرعت شاتر ممکن عکس بگیرید، بهتر است که حالت دوربین را به اولویت دیافراگم (A) تغییر دهید و بازترین دیافراگم را انتخاب کنید. بعد دوربین سریع ترین شاتر قابل دسترس در این شرایط را برای شما انتخاب خواهد کرد.

مد اولویت شاتر و کنترل حرکت

استفاده از مد اولویت شاتر وقتی مناسب است که می‌خواهید، تار شدن یا منجمد شدن حرکت در عکس را کنترل کنید. همچنین برای عکس‌های پنینگ (Panning shots)، هم به کار می‌آید؛ یعنی وقتی که سوژه‌ای واضح در مقابل پس زمینه‌ای تار ثبت می‌شود (از سرعت شاتری در محدوده ۱/۶۰ تا ۱/۲۵۰ ثانیه استفاده کنید). این مد برای محو ثبت کردن چرخ‌های یک اتوموبیل در حال حرکت یا اندام یک ورزشکار نیز مناسب است  (برای این کار بهتر است سرعت شاتر را بین ۱/۱۵ تا ۱/۱۲۵ ثانیه قرار دهید) و هم‌چنین برای محو ثبت کردن حرکت آب روان مثلا موقع عکاسی از رودخانه‌ها یا آبشارها (در این حالت توصیه می‌شود از سرعت شاتر ۱/۴ ثانیه یا کندتر استفاده کنید). در هر یک از این شرایط، مطمئن شوید دوربین می‌تواند دیافراگم مناسبی را برای به ایجاد نوردهی صحیح پیدا کند.

با چرخاندن کلید مد دوربین به موقعیت S یا Tv می‌توانید حالت دوربین را به اولویت شاتر تغییر دهید. باید دکمه شاتر را تا نیمه فشار دهید تا سیستم نورسنجی را فعال کنید. بعد همین طور که به صفحه نشانگر وضعیت یا به صفحه نمایش دستگاه نگاه می‌کنید، دایل دوربین را بچرخانید.

بسته به نوع دوربین‌تان باید دایل را در جهت ساعت‌گرد یا پادساعت‌گرد بچرخانید تا سرعت شاتر را افزایش یا کاهش دهید.

اگر از سرعت شاتر ۱/۳۰ ثانیه یا بیش‌تر استفاده می‌کنید به یک سه پایه احتیاج خواهید داشت. هرچه تنظیمات زوم بلند‌تر باشد، حداقل سرعت شاتر مورد نیاز هم بیش‌تر خواهد شد.

[irp posts=”1513″ name=”نقاط فوکوس در سیستم اتوفوکوس دوربین”]

سرعت شاتر‌ مطمئنه 

هیچکس نمی‌تواند دوربین را کاملا ثابت نگه دارد، و هر چه سرعت شاتر کند‌تر باشد احتمال تارشدگی عکس ناشی از لرزش دوربین هم بیشتر می‌شود.

گرچه این قانون همیشه هم درست نیست، اما یک قاعده کلی برای محاسبه سرعت شاتر‌های مطمئنه وجود دارد.

این قانون بر اساس فاصله کانونی کار می‌کند. در واقع، سرعت شاتر نباید از معکوس فاصله کانونی کمتر باشد. ینی اگر با یک لنز ۵۰mm (بر روی یک دوربین فول فریم) عکاسی می‌کنید، سرعت شاتر نباید ۱/۵۰ ثانیه کمتر باشد. البته دقت کنید که این قانون در مورد دوربین‌های غیرفول فریم اندکی متفاوت است زیرا فاصله کانونی باید در ضریب ۱٫۶ ضرب گردد. به عبارتی فاصله کانونی ۱۸mm در یک دوربین غیر فول فریم تقریبا معادل ۲۸mm است و  ۵۰mm معادل حداکثر ۸۰mm.

تنها کافی است تا مقدار معکوس فاصله کانونی معادل را محاسبه کنید تا حداقل سرعت شاتر ایمن را پیدا کنید. بنابراین در ۱۸mm این مقدار برابر ۱/۲۷ ثانیه است (نزدیک‌ترین مقدار موجود ۱/۳۰ ثانیه است)، و در ۵۰mm این مقدار برابر ۱/۸۳ ثانیه می‌باشد (نزدیک ترین گزینه ۱/۸۰ یا ۱/۹۰ ثانیه است).

مد دستی (M) 

مد دستی یکی از پرکاربردترین مد‌های عکاسی در دوربین دیجیتال میان عکاسان حرفه ای است. در مد دستی خودتان می‌توانید دیافراگم لنز و سرعت شاتر را مستقیما تنظیم کنید. دوربین هنوز هم مقدار نور را بررسی می‌کند، اما فقط مقدار نوردهی مناسب را پیشنهاد می‌دهد و به صورت اتوماتیک هیچ تنظیماتی را تغییر نخواهد داد.

حالت دستی برای عکاسی استودیویی خانگی یا عکاسی از اشیا بی‌جان مناسب است، یعنی وقتی که تنظیمات نورپردازی را به دقت تنظیم کرده‌اید و فرصت کافی دارید تا مقدار نوردهی را یا با خود دوربین و یا با یک سیستم نورسنج جداگانه محاسبه کنید ، سیستم‌های نورسنج جداگانه در اغلب شرایط نتایج قابل اطمینان‌‌تری به دست می‌آورند.

هم‌چنین اگر بخواهید مجموعه‌ای از عکس‌های مکمل بگیرید تا ‌آن‌ها را به صورت عکس پاناروما به هم متصل‌ کنید، حالت دستی انتخاب خوبی برای شما است. چون در این شرایط خیلی مهم است که بین عکس‌ها هیچ تفاوتی از لحاظ نوردهی وجود نداشته باشد.

نحوه تنظیم نوردهی در مد دستی

برای تنظیم نوردهی به صورت دستی، کلید مد دوربین را در موقعیت M قرار دهید. تنظیمات بعدی به نوع دوربین و مدل تنظیمات آن بستگی دارد.

در دوربین‌های دیجیتالی که فقط یک دایل یا کلید دستور دارند، چرخاندن کلید، یا سرعت شاتر و یا دیافراگم لنز را تنظیم می‌کند. برای تنظیم دیگری باید هنگام چرخاندن دایل، دکمه جبران نوردهی را فشار دهید.

ولی در دوربین‌هایی که دو کلید دستور دارند، یک کلید سرعت شاتر و دیگری دیافراگم را تنظیم می‌کند.

برای محاسبه نوردهی با استفاده از خود دوربین ‌باید از طریق نگاه کردن به درون منظره یاب یا صفحه نمایش دستگاه مقدار سرعت شاتر و یا دیافراگم را تغییر دهید تا جایی که نشانگر نوردهی در وسط و بر روی عدد صفر قرار گیرد.

[irp posts=”2448″ name=”حالت های نورسنجی در دوربین عکاسی”]

نورسنج های دستی

اما اگر در حال عکاسی استودیویی باشید یا اگر دوربین‌تان را روی یک سه پایه تنظیم کرده‌اید، سیستم‌های نورسنجی دستی، کارایی و دقت بیشتری دارند. آن‌ها به شما این امکان را می‌دهند که به سوژه نزدیک‌تر شوید تا بتوانید از موقعیت‌هایی مختلفی نورسنجی کنید و این مقادیر را میانگین بگیرید.

همچنین بسیاری از نورسنج‌های دستی دارای افزونه‌های سنجش نور ورودی (incident light) نیز هستند، که به صورت نیم کره‌های نیمه شفافی که بر روی سنسور قرار می‌گیرند. این افزونه‌ها به جای محاسبه مقدار نور بازتابی از سوی سوژه (که با توجه به خصوصیات هر سوژه متفاوت است) به شما امکان محاسبه نور ورودی بر روی سوژه را می‌دهند.

نورسنج دستی معمولا سرعت عمل شما را پائین می‌آورد ولی دقیق‌ترین راه محاسبه نوردهی است، و کاری انجام می‌دهند که نورسنج داخلی دوربین‌ دیجیتال توانایی انجامش را ندارند.

سیستم نورسنج دستی در نهایت به شما چند مقدار پیشنهادی برای دیافراگم لنز و سرعت شاتر ارائه خواهد داد، که شما می‌توانید آن‌ها را با استفاده از کلید کنترل‌هایی که توضیح دادیم وارد دوربین کنید -اما این که چطور سرعت شاتر را با دیافراگم هماهنگ می‌کنید به شما بستگی دارد.