فاصله کانونی

فاصله کانونی چیست؟ این سوالی است که برای خیلی از عکاسان پیش می‌آید. یک جواب ساده این است: فاصله کانونی به طول لنز گفته می‌شود. ولی قضیه به این سادگی نیست. در این نوشته به برخی سوالات و ابهامات شما در خصوص فاصله کانونی و تاثیر آن بر کیفیت عکس پاسخ خواهیم داد.
برخلاف باور رایج، فاصله کانونی مقیاسی برای بلندی و کوتاهی لنز به لحاظ فیزیکی نیست. بلکه فاصله‌ی مرکز اپتیکی لنز تا سنسور تصویر است، آن هم وقتی لنز بر روی بی نهایت فوکوس شده باشد و این فاصله به میلیمتر اندازه گیری می‌شود.

USA, New York, Manhattan, Midtown

برای دوربینی با سنسور فول فریم، لنز استانداردی که پرسپکتیو آن با چشم انسان تقریباً یکی باشد، 50 میلیمتر است. به لنزهایی با فاصله کانونی کمتر از 50 میلیمتر، لنز واید گفته می‌شود. چون زاویه دید بازتری دارند. به لنزهایی با فاصله کانونی بیشتر از 50 میلیمتر، تله فتو گفته می شود. این لنزها به لطف زاویه دید بسته تر، با بزرگ نمایی همراه هستند.

بیشتر بدانید:                                [irp posts=”2140″ name=”تست وضوح لنز”]

زاویه دید

در کل زاویه دید به معنای این است که لنز چه میزان از صحنه مقابل خود را می‌تواند پوشش دهد که مقیاس آن درجه است. برای مثال، لنز چشم ماهی یا فیش آی می‌تواند زاویه دید 180 درجه ای را پوشش دهد. یعنی تقریباً هر چیزی که مقابل لنز قرار داشته باشد در تصویر ثبت خواهد شد.
در مقابل آن زاویه دید یک لنز تله فوتو مانند لنز 200 میلیمتر حدود 3/12 درجه است. در واقع در اینجا با عناصر کمتری می‌توان قاب را پر کرد.

رابطه اندازه سنسور و زاویه دید

به برخی سنسورها به این دلیل فول فریم گفته می‌شود که اندازه شان با اندازه فیلم نگاتیو 35 میلیمتر یکی است. یعنی 36 در 24 میلیمتر. این یعنی تمام زاویه دیدی که توسط لنز پوشش داده می‌شود را این سنسورها می‌توانند ثبت کنند.
بنابراین وقتی یک لنز زوم مانند 300-75 میلیمتر را بر روی یک دوربین فول فریم مانند کانن EOS 5D Mark II یا نیکون D800 نصب می‌کنیم، فاصله کانونی لنز تغییر نمی‌کند.
ولی اکثر دوربین های دیجیتال امروزی دارای سنسورهایی هستند که از سنسور فول فریم کوچک ترند. در نتیجه نمی‌توانند تمام زاویه دیدی که توسط لنز پوشش داده می‌شود را در خود جای دهند و به همین دلیل به آن ها سنسورهای کراپ دار گفته می‌شود.
البته این سنسورها تصویر را کراپ نمی‌کنند . ولی چون بخش کوچک تری از آنچه توسط لنز پوشش داده می‌شود را ثبت می‌کنند، به این اسم شناخته می‌شوند.

تاثیر سنسور کراپ

خب همان طور که گفته شد، در قیاس با یک سنسور فول فریم، سنسور کراپ زاویه دید تنگ تری را ثبت می‌کند.
این می‌تواند موقع عکاسی از مناظر طبیعی دردسرساز شود. چون نمی‌توانید بخش زیادی از منظره را در تصویرتان ثبت کنید مگر این که از صحنه فاصله بگیرید که این کار باعث کوچک شدن عناصر موجود در صحنه می شود.
در واقع سنسور کراپ باعث می شود که لنز شما به یک لنز تله تر یعنی با فاصله کانونی بیشتر و زاویه دید کمتر تبدیل شود.
این خبر خوبی برای عکاسان حیات وحش است. چون به لطف فاصله کانونی موثر، حیوانات در عکس های شان بزرگ تر ثبت می‌شوند.

منظور از فاصله کانونی موثر چیست؟

شاید در قسمت توضیحات لنز به این اصطلاح برخورده باشید که بیشتر با عنوان “فاصله کانونی معادل 35 میلیمتر” هم آورده می‌شود.
این مقیاسی استاندارد است که از طریق آن ترکیب لنزهای مختلف با دوربین های مختلف را می‌توان با هم مقایسه کرد و این مقیاس از طریق ضرب کردن فاصله کانونی در ضریب کراپ سنسور به دست می‌آید.
برای مثال، اندازه سنسور سه چهارم دوربین های مدل PEN المپیوس حدوداً نصف سنسور فول فریم است. این یعنی وقتی با این دوربین عکاسی کنیم، موضوع نسبت به وقتی که با یک سنسور فول فریم عکاسی کنیم، دو برابر بزرگ تر ثبت می‌شود.
برای رسیدن به این میزان از بزرگ نمایی با یک دوربین فول فریم، شما به لنزی با فاصله کانونی دوبرابر نیاز دارید.
سنسورهای APS-C که در اکثر دوربین های دیجیتال به‌کار می‌روند اندکی از سنسورهای سه چهارم بزرگ ترند ولی در قیاس با سنسور فول فریم، محدوده کمتری را پوشش می‌دهند؛ دوربین های کانن دارای سنسوری با ضریب کراپ 1.6 اند در حالیکه ضریب کراپ برای سنسور نیکون 1.5 است.

بیشتر بدانید:               [irp posts=”395″ name=”عکاسی منظره و فاصله ابرکانونی (هایپرفوکال)”]

تاثیر سنسور کراپ بر فاصله کانونی

با این حساب، می‌توان گفت که یک لنز 300-75 میلیمتر بر روی سنسور کراپ دوربین کانن 650D که دارای ضریب کراپ 1.6 است، به یک لنز با فاصله کانونی 480- 120 میلیمتر تبدیل می‌شود. این موضوع بر اساس فاصله کانونی موثر درست است. ولی یکی لنز 300-75 میلیمتر در هر صورت یک لنز 300- 75 میلیمتر است. چه بر روی یک سنسور کراپ دار بسته شود چه بر روی یک سنسور فول فریم.
دقت کنید که پرسپکتیو و بزرگ نمایی تصویر ثابت می‌ماند و تنها چیزی که تغییر می‌کند، زاویه دید است. برای حل این مشکل، سازندگان لنز اقدام به ساخت لنزهایی مخصوص دوربین های دیجیتال کرده‌اند.

لنزهای دیجیتال

این لنزهای دیجیتال، لنزهایی هستند که برای استفاده بر روی سنسور کراپ طراحی شده‌اند. این لنزها کوچک‌تر بوده و معمولا نسبت به لنزهای فول فریم، وایدترند. البته برای محاسبه فاصله کانونی موثر باید فاصله کانونی این لنزها را در ضریب کراپ ضرب کرد.
بنابراین، فاصله کانونی موثر یک لنز دیجیتال 20-10 میلیمتر حدود 35-16 میلیمتر است. لنزهای دیجیتال با بدنه های فول فریم سازگار نیستند. چون تصویری که ایجاد می‌کنند آن قدر بزرگ نیست که بتواند کل سنسور را پوشش دهد.

لنزهای واید و تله

عکس هایی که با لنزهای واید و تله گرفته می‌شوند هم از نظر ظاهر و هم از نظر حس و حال با هم متفاوت‌اند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به این تفاوت ها.

عمق

همان‌طور که در عکس پائین می‌بینید، لنزهای واید یا زاویه باز دارای پرسپکتیو اغراق شده‌ای هستند و باعث افزایش فاصله بین پیش زمینه و پس زمینه تصویر می‌شوند.

در مقابل لنزهای تله با نزدیک کردن عناصر موجود در صحنه، تصویر را تخت می‌کنند. دقت کنید اندازه ی درختی که در پیش زمینه قرار دارد در هر دو تصویر یکی است و تغییری نکرده است.

قاب های خلوت تر

از آنجایی که لنزهای تله زاویه دید بسته تری دارند، در نتیجه راحت تر می‌توان عناصر مزاحم را حذف کرد و تصاویر ساده تری گرفت.
این در حالی است که لنزهای واید عناصر بیشتری را در قاب قرار می‌دهند در نتیجه موقع ثبت عکس باید بیشتر حواس تان به گوشه های تصویر باشد که عناصری ناخواسته و مزاحم وارد قاب نشوند.

کنترل اعوجاج

وقتی با لنز واید و از فاصله نزدیک از سوژه عکاسی می‌کنید، این مساله می‌تواند باعث اعوجاج در تصویر گردد. در مورد عکاسی پرتره این مساله می‌تواند باعث ثبت تصاویری کاریکاتوری شود.

[irp posts=”2451″ name=”بهترین دیافراگم و فاصله کانونی در عکاسی پرتره”]

برای بهتر شدن عکس های پرتره، بهتر است چند گام به عقب بردارید و زوم کنید. یعنی از یک فاصله کانونی بلندتر یا تله استفاده کنید. علاوه بر برطرف شدن اعوجاج ها، زاویه دید بسته تر باعث ایجاد پس زمینه ای بهتر نیز می‌شود.

بیشتر بدانید:                         [irp posts=”6239″ name=”خطاهای رایج لنزهای عکاسی”]

توضیح ضریب کراپ:

دوربین‌هایی که دارای سنسورهایی کوچک تر از فول فریم اند، زاویه دید بستری ایجاد می‌کنند. چون بخش کوچک تری از صحنه را ثبت می‌کنند.

اکثر دوربین های دیجیتال دارای سنسورهای کوچکی هستند تحت عنوان APS-C. برای رسیدن به فاصله کانونی موثر لنز ( یا آن فاصله کانونی که برای رسیدن به همان میزان بزرگ نمایی بر روی دوربین فول فریم به آن نیاز دارید) کافی است فاصله کانونی لنز را در ضریب کراپ ضرب کنید.

این ضریب کراپ برای دوربین دیجیتال کانن 1.6 و برای نیکون 1.5 است.

بیشتر بدانید:                       [irp posts=”392″ name=”چگونگی عملکرد سنسورهای دوربین دیجیتال”]